Bij ruim driekwart van de vrouwen zorgt de menopauze voor klachten. Warmteopwellingen, slecht slapen, spierstijfheid, hartkloppingen en vaginale droogte: het zijn slechts enkele voorbeelden. “Toch kan daar met een aangepaste behandeling iets aan gedaan worden”, stelt Herman Depypere, professor gynaecologie in het UZ Gent en voorzitter van de Belgian Menopause Society.
Tekst: Sandra Gasten
U schreef het boek ‘Menopauze, menostart’. Wat bedoelt u met die titel?
“Bij mannen blijft de hormonale productie boven hun vijftigste voortlopen, bij vrouwen valt de productie van het geslachtshormoon oestrogeen stil. Dat hormoon wordt door de cellen rond de eicellen aangemaakt. Wanneer iemands eicellen rond de leeftijd van 51 of 52 jaar volledig zijn verdwenen, is er geen productie van oestrogeen meer. Dat is geen tijdelijk intermezzo: de aanmaak van oestrogeen valt vanaf dan volledig stil.”
“Rond 1850 werd de vrouw gemiddeld 46 jaar, vandaag is de gemiddelde leeftijd boven de 85 jaar. Dat betekent dat de vrouw niet tijdelijk, maar wel dertig jaar in de menopauze kan zitten. Toch hoeft ze de eerder aangehaalde klachten niet te ondergaan. Met de juiste aanpak kan een vrouw ook tijdens die fase een kwalitatief, autonoom en optimaal leven leiden. Het hoeft dan ook geen ‘stop’ te zijn, maar net de start van nieuwe ervaringen.”
Het is dus niet ‘iets waar de vrouw doorheen moet’? Hoe belangrijk is het om een arts of gynaecoloog te raadplegen?
“Wanneer de menopauze zich manifesteert, verschilt van vrouw tot vrouw. Officieel ben je twaalf maanden na je laatste menstruatie in de menopauze. Maar soms kunnen sommige symptomen al optreden vanaf je veertigste. Zo heeft een derde van de vrouwen last van de perimenopauze. Op die leeftijd link je bepaalde symptomen niet altijd aan de menopauze. Informatie is dan belangrijk, net als het doorbreken van het taboe. Wanneer iemand slecht slaapt en hartkloppingen heeft, moeten we niet alleen aan symptoombestrijding doen, maar ook de oorzaak van die problemen oplossen. En durven toe te geven dat de veranderingen in hormoonproductie, veroorzaakt door de menopauze, de oorzaak kunnen zijn.”
Tijdens de menopauze verliest het lichaam de bescherming van het oestrogeen. Vanaf dan nemen hart- en vaatziekten en andere gezondheidsproblemen bij vrouwen sneller toe.
De menopauze veroorzaakt bij 77% van de vrouwen klachten en kan zelfs aanleiding zijn tot grotere gezondheidsproblemen…
“De ernst van de klachten is wisselend van vrouw tot vrouw. Ze kunnen enkele maanden tot zelfs levenslang duren. Vaak voorkomende klachten zijn opvliegers, (nachtelijk) transpireren, stijfheid, gewrichtspijn, prikkelbaarheid, slaap- en geheugenstoornissen en concentratiemoeilijkheden. Er kunnen ook veranderingen plaatsvinden van de huid en het haar, er is sprake van een mogelijke impact op het libido en er kan vaginale droogheid optreden. Al die klachten kunnen een aanzienlijke impact hebben op de levenskwaliteit.”
“Zeker vandaag, in een tijd waarin vrouwen van boven de vijftig nog heel actief zijn: ze hebben een carrière, een druk sociaal leven en willen hun leven ten volle benutten. Bij een belangrijke groep vrouwen kunnen er ook ernstigere klachten optreden, zoals depressieve gevoelens, dementie, een versnelde botafbraak of hart- en vaatziekten. Zelfs wanneer er geen klachten zijn, zijn er misschien risicofactoren aanwezig voor bepaalde ziekten. Door middel van testen kunnen we die tijdig opsporen.”
Welke behandelingen raadt u aan om de klachten te beperken?
“In eerste instantie kan een verandering van de levensstijl en omgeving soelaas bieden: de kamertemperatuur verlagen, lichte kleding dragen, niet te vaak alcohol drinken, enz. Wanneer de klachten te intens zijn, kunnen een aantal hormonale en niet-hormonale middelen of voedingssupplementen een oplossing bieden. Die producten zorgen ervoor dat het lichaam weer werkt zoals voorheen: het risico op gewichtstoename daalt, het seksuele leven verloopt weer vlot en je slaapt beter.”
“Wanneer we hormonen aanraden, starten we met een lage dosis. Ze kunnen oraal – via de mond – of transdermaal – via de huid – worden toegediend. Bij een gel wordt het product op de huid gewreven, bij een spray wordt het op de huid verstoven. Het product komt zo rechtstreeks in de bloedbaan terecht. Al die producten zijn efficiënt en goedkoop.”
Kan hormoontherapie ook bij andere medische problemen een positief effect hebben?
“Tijdens de menopauze verliest het lichaam de bescherming van het oestrogeen. Vanaf dan nemen hart- en vaatziekten bij vrouwen sneller toe. Toch worden die ziekten bij vrouwen niet altijd herkend of worden ze verkeerd behandeld. Dat is de reden waarom er in Vlaanderen meer vrouwen sterven aan hart- en vaatziekten dan mannen. Hormoontherapie is gunstig voor hart- en bloedvaten, alleen moeten we nu nog onderzoeken bij welke vrouwen hormonen daar optimaal tegen beschermen.”
“Bovendien neemt de kans op depressie toe bij vrouwen in de menopauze. Ook daar kan een behandeling met hormonen hulp bieden, in combinatie met antidepressiva. Of kunnen antidepressiva, dankzij de hormoontherapie, sneller worden afgebouwd. Dat vraagt uiteraard om een multidisciplinaire aanpak. Ik pleit dan ook voor alertheid bij artsen en patiënten én ik ijver ervoor om de ernst van sommige symptomen onder ogen te zien, zodat vrouwen een behandeling op maat kunnen krijgen.”
2021-239/BENL, Nov 2021, V.U. Isabelle De Walsche, Groot-Bijgaarden.