Omdat veel mensen dit jaar hun vakantie in eigen land doorbrengen, biedt het tijdschrift Openbaar Kunstbezit Vlaanderen inspiratie om topstukken te bezoeken op die plekken waar de kunstenaars ze hebben gecreëerd. Hierbij alvast een voorsmaakje.
Foto’s: Saskia Vanderstichele
Dat je Peter Paul Rubens in Antwerpen tegenkomt, is geen nieuws, maar ga hem zeker ook opzoeken in de Sint-Martinuskerk in Aalst, waarvoor hij het aangrijpende De heilige Rochus door Christus aangesteld tot patroon van de pestlijders schilderde, in het jaar dat zijn vrouw Isabella Brant aan de pest overleed. Trek nadien naar Zaventem, niet om het vliegtuig te nemen, maar om je te laten verrassen door het prachtige altaarstuk dat de negentienjarige Antoon van Dyck maakte voor de Sint-Martinuskerk. Toen in 1739 de pastoor het schilderij stiekem wilde verkopen, staken enkele lokale inwoners daar een stokje voor, waardoor het schitterende stuk op de oorspronkelijke plek gebleven is. Een andere Van Dyck, een peperduur werk van de kunstenaar-op-zijn-best, is nog steeds te vinden in de Gentse Sint-Michielskerk.
Veel meer dan Rubens en Van Dyck
Dat Vlaanderen ook toonaangevend was in verfijnd beeldhouwwerk kan je gaan bewonderen in de sublieme retabels uit het begin van de zestiende eeuw in Deerlijk, Geel, Herentals en in het weggestoken dorpje Hemelveerdegem. Even oud is de Heilige Christophorus van de Meester van Elsloo in de Sint-Lambertuskerk in Neeroeteren.
Het zijn stuk voor stuk pareltjes van onversneden vakmanschap. Ooit vermoed dat er in de Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk in Watervliet, in de Sint-Catharinakerk in Hoogstraten of in de Sint-Gummaruskerk in Lier al vijfhonderd jaar prachtige panelen gekoesterd worden? En dat de kerken van Bocholt en Maaseik schatkamers zijn die vele waardevolle kunstwerken herbergen? Dan is er ook nog Scherpenheuvel, het bedevaartsoord dat de aartshertogen Albrecht en Isabella in het begin van de zeventiende eeuw uit het niets lieten optrekken. Voor de basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Scherpenheuvel schilderde Theodoor van Loon zijn majestueuze en magistrale cyclus met zeven werken die de belangrijkste momenten uit het leven van Maria afbeelden.
Authentieke context
Dit zijn allemaal officiële ‘Topstukken van de Vlaamse Gemeenschap’, die een bijzondere bescherming genieten. Een aantal, vooral kunstwerken in kerken, kan je bovendien nog steeds bewonderen in hun oorspronkelijke omgeving, Dat is een unieke ervaring. Je kan veel zien en beleven in en rond de locaties waar deze Vlaamse Meesters in Situ al eeuwenlang thuis zijn. Er zijn bovendien fietsroutes uitgestippeld die een bezoek aan meerdere van deze sites combineren. Alle informatie is te vinden op vlaamsemeestersinsitu.be. Duik diep in de kunstwerken, geniet van de filmpjes en audioverhalen en vertrek dan op ontdekkingstocht door Vlaanderen, je vakantieland.