“Laat ons toch troost, herkenning en schoonheid bieden”
Voor actrice Barbara Sarafian is kunst er in de eerste plaats om mensen te verbinden. “Kunst is verhalen vertellen en reflectie bieden, zodat een spiegel ontstaat voor wie ernaar kijkt. Daarom zijn kunst en cultuur zo essentieel. Niet om mensen te bekeren, maar om stil te staan bij jezelf. Kunst laat je voelen dat je deel uitmaakt van een grotere groep.”
Tekst: Diederik Vandendriessche – foto’s: Kris Van Exel
Kunst en cultuur als (be)spiegeling: dat is volgens Sarafian de onuitputtelijke drijfveer om te creëren. “Om dat ten volle te beleven, hoef je heus niet gestudeerd te hebben. Iedereen kan stukjes van zichzelf ontdekken wanneer je als toeschouwer iets gereflecteerd ziet dat je ook in het dagelijkse leven voelt. Dat zijn momenten waarop je letterlijk geraakt wordt. Dat kan met een verhaal, een beeld, een stukje muziek,…”
Sarafian brak een tiental jaar geleden door bij het grote publiek met haar rol van de mondige Matty in de internationaal gelauwerde film ‘Aanrijding in Moscou’. Ook aan sketchprogramma’s op televisie als ‘Tegen de sterren op’ of ‘Wat als’ verleent ze graag haar medewerking. De film- en tv-actrice is van vele markten thuis. Ze is even vaak te zien in komische reeksen als in ‘ernstige’ rollen (denk aan Karen in ‘Dubbelleven’ of Eva in ‘Rundskop’): “Vroeger maakte men wel eens de opdeling tussen een tragédienne en een comédienne, maar ik hou bovenal van het tragikomische. Ik durf al eens een kwinkslag in serieuze rollen te steken. Ik heb de twee latten nodig om te kunnen schansspringen, om even in de lucht te kunnen hangen.”
Zillion
Op dit moment moet Sarafian het al een hele tijd zonder dat magische zweefgevoel stellen. De coronacrisis heeft de hele cultuursector aan banden gelegd. “Op 16 maart waren we normaal gezien begonnen met de opnames voor de film ‘Zillion’, over de befaamde Antwerpse discotheek. Ik speel de moeder van Frank Verstraeten. Alle voorbereidingen voor de productie waren getroffen: kostuums, make-uptesten, repetities en dan… bam, niets meer. De opnames zijn intussen verplaatst naar de zomer van 2021. Een discoscène met vijfhonderd mensen in de zaal, dat is nu ondenkbaar. Op 12 maart waren we nog even samengekomen met de crew en toen kwam het bericht waarop duidelijk werd dat we alles on hold moesten zetten. Ik ben toen in de loop van de namiddag thuis gekomen, heb de gordijnen gesloten en ben in mijn pyjama gekropen: die berichten over de lockdown hadden echt wel iets apocalyptisch.”
Kunst is een verhaal maken. En verhalen vertellen, is mensen samenbrengen. Dat is onsterfelijk.
Solovoorstelling ‘Fokkof’
“Nu ben ik heel voorzichtig aan het draaien voor een paar televisieproducties. Ondertussen werk ik ook met een muzikant aan een solovoorstelling, een monoloog die ik zelf schrijf en die officieel op 2 oktober in de Gentse Minardschouwburg in première zou zijn gegaan. Door corona moeten we dat nu uitstellen. Het is verschrikkelijk moeilijk werken, want alles wat ik bedenk als persoonlijke observatie vind ik binnen de sfeer van deze crisis soms te weinig relevant. Dat is heel bizar. De titel van de voorstelling is ‘Fokkof’, een uitroep die voor iedereen herkenbaar is. Maar nu stelt zich nadrukkelijk de vraag: ‘fokkof’ wie of wat? Voor de coronacrisis was het duidelijk een andere ‘fokkof’. Maar nu ‘fokkof’ zeggen tegen die hele crisis, dat is wel heel onwezenlijk, want dat virus is zoveel machtiger dan de woede van één persoon. Natuurlijk wil je dat dat weggaat, natuurlijk wil je dat er weer gewerkt en geleefd kan worden op een vrijere manier dan nu, maar dat ligt nu buiten de macht van het individu.”
“Ik zou het bijzonder eigenaardig vinden als ik nu alleen maar mijn eigen universum naar voor breng en die corona laat voor wat het is. Die nieuwe realiteit gooit er constant een schaduw over: hoe hebben wij samen deze periode doorstaan? Hopelijk kan ik de voorstelling in het voorjaar of ergens volgende zomer brengen. Ik wil absoluut aandacht besteden aan wat deze crisis teweegbrengt, aan wat dit schrikken met ons allen doet.”
“Je kan wat er nu rondom ons gebeurt niet meer weglaten de eerstkomende jaren. Tijdens mijn monoloog zal ik de olifant in de kamer wel degelijk ter sprake brengen. Maar ik heb al gezegd dat we hem vier poten geven, geen achttien. Dus ik ga daar niet over blijven doordrammen. Ik wil verbinding, waardoor ik deze situatie niet ga ontkennen. De noodzaak om iets te maken is er, maar de noodzaak van dat ene verhaal heeft een andere vorm gekregen. Ik ga de ideeën die ik had voor de coronacrisis uitwerken, want ik ben al langer in leven dan die COVID-19. Ik ben een vrouw van 52 jaar en dat gaat niet veranderen, maar ik ga wel vertellen wat deze situatie met mij gedaan heeft.”
‘Fokkof’ is na jouw passage in ‘De Slimste Mens’ nu echt wel onlosmakelijk met jou verbonden…
“Ja, het is ook de naam van een kledinglijn die ik ‘stoemelings’ voor T-shirts en hoodies heb gelanceerd tijdens mijn laatste deelname aan ‘De Slimste Mens’. Het is eigenlijk begonnen als een gag nadat Eric Van Looy mij vroeg of ik een motto had: ‘fokkof’ dus… Ik bedoel dat niet agressief, maar eerder als een vraag: kun je me alsjeblieft even met rust laten? En eigenlijk is mijn voorstelling ook zo bedoeld: ik wil je uitleggen waarom ik even met rust wil gelaten worden. En dat terwijl ik zélf de mensen niet met rust laat omdat ik per se mijn verhaal wil vertellen. Dat is ook de dubbele dynamiek van mijn monoloog: laat mij even alleen en ik leg u meteen uit waarom.”
Ondertussen blijft het inderdaad een groot vraagteken wanneer we de voorstelling te zien zullen krijgen.
“Ik kom binnenkort in een try-outperiode waarvoor ik toch een aantal mensen ga uitnodigen, maar dan maximaal twintig personen die voldoende afstand kunnen houden. Maar dat is natuurlijk niet het doel van een solovoorstelling: je wil juist iets intiem creëren, waarbij iedereen gezellig bij elkaar zit. Ik ga het doen voor de mensen die nog eens als toeschouwer in een zaal willen zitten. Mensen kijken daarnaar uit, want ik denk dat er collectief een angst voor afstomping is. We kunnen op dit moment mentaal niet meer voeden en ook niet meer gevoed raken. Zelfs een boek lees je anders.”
Denk je dat deze crisis maatschappelijk nieuwe kansen biedt?
“Ik breek er mijn hoofd over. De eerste weken dacht ik: nu gaat de mensheid eindelijk eens nadenken waar we met z’n allen mee bezig zijn. Maar dat is allemaal snel verdwenen. Lokaal zag ik wel een aantal prachtige initiatieven: Sioen bood bijvoorbeeld via Facebook aan om een pianoconcert te komen spelen aan de voordeur. De piano werd gewoon verplaatst. Dat waren echte troostmomenten.”
Zelfs een boek lezen is anders geworden, zei je daarnet. Is er een verschil in jouw opvatting over kunst voor en na de coronacrisis?
“Die is nog altijd dezelfde en gaat nooit veranderen. Kunst is een verhaal maken, in welke vorm ook. Het is mensen verbinden, reflectie bieden. Als je Harari leest, dan zie je dat de homo sapiens op een gegeven moment ontdekt dat hij sterker is dan de mammoet omdat hij roddelt over de mammoet: ‘zo gaan we hem kunnen verslaan.’ Verhalen vertellen, is mensen samenbrengen, misschien om iets te overwinnen, maar natuurlijk ook om te genieten van iets. En dat is onsterfelijk.”
Jouw naam wordt vaak aan humor gelinkt. Hoe kijk je daar zelf naar als actrice?
“Humor is een aparte discipline. Hoe serieuzer je daarmee aan de slag gaat, hoe grappiger het is voor het publiek. Mensen denken soms dat wij als acteurs alleen maar wat zitten te lachen met elkaar. Dat is zeker niet de juiste aanpak, want het is niet omdat wij het plezant vinden, dat ook de kijker het plezant zal vinden.”
Ik denk dat onze sector sterker uit de crisis zal komen. De mensen voelen nu echt wel hoe belangrijk wij zijn.
Het acteren van humor is jezelf inhouden, niet over een bepaalde grens gaan?
“Timing ook, en de pointe in het oog houden. De rolverdeling is ook cruciaal: aangever, overnemer, binnenkopper. Bij ‘Wat als’ zie je hoe er gevoetbald wordt. Je moet niet proberen de binnenkopper te overtroeven. Dan ben je de clou kwijt. Je moet elkaar het scoren gunnen en in een andere sketch is het doelpunt dan weer voor jou. Een grap maken vereist een specifieke techniek.”
Wat betekent humor in je eigen leven?
“Ik kan niet zonder, maar ik lach in principe niet graag met maatschappelijke situaties als er doden vallen. Dat vind ik niet gepast. Ik loop nu veel ernstiger rond dan goed is voor mij. Ik heb de lichtheid nodig om efficiënt te kunnen werken. Anderzijds denk ik wel dat de kunstsector hier sterker zal uitkomen, want de mensen voelen nu echt wel hoe belangrijk wij zijn: probeer nog maar eens een nieuwe coronaperiode door te komen zonder concert, toneelstuk of zelfs nieuwe afleveringen van je favoriete televisiesoap. Laat ons alsjeblieft toch troost, herkenning en schoonheid bieden.”