De lente en zomer van 2020 zullen bij vele musea in het geheugen gegrift blijven als een catastrofale periode met een terugval van het aantal bezoekers met 50 tot 70%. De grootste musea van ons land berekenden dat ze sinds het begin van de coronacrisis ongeveer 1,7 miljoen euro verloren aan inkomsten uit ticketverkoop, shops, evenementen en verhuur. Toch probeert Peter Wouters, directeur Openbaar Kunstbezit Vlaanderen, het glas eerder halfvol te zien.
“Wie recent toch een museum bezocht – met mondmasker en binnen een tijdsslot – ervaarde wel iets nieuws. Het leek alsof je het museum en de kunstwerken voor jezelf had. Geen groepje mensen voor dat ene kunstwerk dat je graag van dichterbij wou bekijken, nergens lang aanschuiven of voorzichtig moeten laveren tussen de mensenmassa. Je had privacy en schijnbaar meer tijd. Twee kostbare zaken die vandaag voortdurend onder druk staan en schaars zijn. Sommige musea grepen die opportuniteit aan en zetten die twee elementen extra in de verf. Ze pakken uit met unieke ervaringen waarbij je de kunst of zelfs één schilderij helemaal voor jou alleen hebt.”
Succesverhalen
“Helemaal nieuw is het niet. Vorig jaar organiseerde het Stedelijk Museum Schiedam de expo Rothko & ik. Je kon in je eentje één van zijn topstukken bekijken, het schilderij Grey, Orange on Maroon, No. 8 uit 1960. Voorafgaand aan het bezoek kwam je alvast in de stemming via mindfulness-kijktips. Kijken kon zo lang je zin had, tenzij er veel bezoekers aan het wachten waren. Dan gold een maximum van vijf minuten per persoon. De kaarten voor een uur alleen met Rothko vlogen de deur uit.
Sommige musea maken van de nood een deugd en pakken uit met unieke ervaringen waarbij je één schilderij helemaal voor jou alleen hebt.
Dit najaar doet het Mauritshuis in Nederland iets gelijksaardigs. Een presentatie die bestaat uit één schilderij: Gezicht op Delft van Johannes Vermeer. In de tentoonstellingszaal krijgen bezoekers de kans om alleen of in zeer klein gezelschap, in stilte, te ervaren wat dit bijzondere kunstwerk met hen doet. Hierbij wordt een ideale kijkervaring gecreëerd: subtiele vormgeving, perfecte belichting en geen geluiden van buitenaf: alleen met Vermeer. Het Gezicht op Delft is een van de meest geliefde schilderijen in de collectie van het Mauritshuis. Het indrukwekkende stadsgezicht hangt normaal gezien in een zaal met twee andere schilderijen van Vermeer. Maar tijdens Alleen met Vermeer krijgen bezoekers tijdelijk de bijzondere kans om Gezicht op Delft alleen te bekijken, waarbij de tentoonstellingszaal volledig in het teken staat van dit ene schilderij. Bezoekers kunnen via een vooraf geboekte tijdslot hun moment reserveren.”
Tijd als essentieel element
“In eigen land zet ook M-Leuven in op ‘tijd nemen’. Ze vertrekken van de vaststelling dat de gemiddelde bezoeker 28,63 seconden voor een werk blijft staan. In hun nieuwe collectiepresentatie nodigen ze je uit om je tijd te nemen en écht naar kunst te kijken. In een museum lijkt de tijd soms stil te staan, maar niets is minder waar. Tijd is essentieel voor elk kunstwerk. Sommige werken vertellen een verhaal, andere verwijzen naar het verglijden van de tijd. Musea kunnen van de nood een deugd maken door meer tijd en privacy aan te bieden. Het publiek lijkt er klaar voor.”
