“Fairtrade is veel meer dan boeren in het Zuiden een eerlijke prijs geven”, zegt Nicolas Lambert, directeur van Fairtrade België. “Het is een structurele bijdrage aan meer sociale rechtvaardigheid en een beter milieu. De producenten zijn gelijkwaardige partners, geen goede doelen.”
Tekst: Sandra Gasten – Foto’s: Douchka van Olphen
Fairtrade België bestaat dertig jaar. Zijn jullie als organisatie geëvolueerd?
“Wij zijn al sinds de start bruggenbouwer tussen de producent, industrie en retailketens. Uniek is dat producenten bij ons mee aan het stuur van de organisatie staan: ze hebben 50% van de stemmen in de algemene vergadering en zetelen in de raad van bestuur.”
“We beschouwen hen niet als slachtoffers, maar als gelijkwaardige partners. De standpunten van de producenten staan centraal in onze werking. De manier waarop we in Europa naar duurzaamheid kijken, is niet altijd gelijk aan die in het Zuiden. Wat niet wil zeggen dat de twee visies niet verenigbaar zijn.”
Wat zijn die verschillen in visie?
“In het Westen kijken bedrijven er bijvoorbeeld streng op toe dat er geen kinderarbeid in de keten voorkomt, wat een goede zaak is. Maar wanneer een teler in het productieland weinig verdient, gebeurt het dat hij te weinig middelen heeft om zijn kinderen naar school te sturen.”
“Hetzelfde geldt voor ontbossing: wanneer een boer meer grond nodig heeft omdat hij te weinig wordt betaald voor zijn product, zal hij nieuwe gebieden zoeken. Fairtrade België wil een evenwichtige relatie tussen beide tot stand brengen.”
Naast een eerlijk inkomen versterken jullie de telers ook op andere vlakken?
“We werken bijvoorbeeld aan gendergelijkheid. In veel landen verdienen vrouwelijke boeren minder dan mannen, zijn ze vaak niet in staat om land te bezitten en hebben ze geen toegang tot leningen of landbouwtrainingen. Om dat genderevenwicht te herstellen, worden er projecten opgezet. Zo bestaat er het programma Women’s School of Leadership in Ivoorkust, waarin we vrouwen uit de cacaosector willen bijstaan om een leidersrol op te nemen. Daarnaast ondersteunen we landbouwers bij de gevolgen van klimaatverandering.”
Sinds de coronacrisis is de vraag naar lokale, duurzame en eerlijke producten nog groter geworden.
“Zo hebben heel wat koffieboeren in Colombia recent zware verliezen geleden door de doortocht van de orkanen ETA en IOTA. Onze lokale collega’s begeleiden hen om hun producten en teelt weerbaarder te maken voor de gevolgen van die klimaatverandering.”
Milieu en eerlijke handel zijn dus met elkaar verbonden?
“Er is geen duurzame en ecologische verandering mogelijk zonder sociale rechtvaardigheid en een beter inkomen voor de telers. Wanneer de eerste zorg van de producent is om zijn gezin dagelijks te voeden, dan zal de zorg voor het milieu op de tweede plaats komen.”
“Een structurele aanpak is nodig: zowel economische, ecologische als sociale aspecten moeten onder de loep worden genomen. We willen het inkomen van de boeren verbeteren en met hen werken op thema’s zoals de klimaatverandering en voedselzekerheid. Deze topics hebben niet enkel betrekking op de kleinschalige boeren of de arbeiders van plantages, het is ook de bedoeling om het gedrag van de consumenten te beïnvloeden, handelspraktijken van onderhandelaars en verwerkers te helpen verduurzamen en regelgevingen te verbeteren. Naast de steun die het systeem van Fairtrade biedt, maken de economische garanties het mogelijk om te investeren in meer duurzame productiemethodes.”
“Die basisgaranties zijn enerzijds de Fairtrade minimumprijs, een prijs waar de producenten op kunnen rekenen en waar het onmogelijk is om onder te gaan – zelfs wanneer de wereldmarktprijs lager is – en anderzijds de Fairtrade premie, een bedrag bovenop de prijs, dat de producenten kunnen investeren in hun coöperatie of gemeenschap. Daar waar de minimumprijs voor zekerheid zorgt, wordt de premie vaak gebruikt om milieuvriendelijkere apparatuur te kopen of opleidingen te volgen.”
Meer dan tweehonderd gemeenten dragen het Fairtradelabel. Is die voorbeeldfunctie belangrijk?
“De overheid speelt een sleutelrol door producten aan te kopen of initiatieven te nemen, zoals het Beyond Chocolate-charter, waarin ze een partnerschap aangaat met de spelers in de chocolade-industrie. Daarmee engageren ze zich om duurzame Belgische chocolade te produceren, ontbossing en kinderarbeid tegen te gaan en een eerlijke prijs voor cacaoproducten te geven.”
“De ambtenaren en vrijwilligers in meer dan tweehonderd steden, gemeenten en provincies met het label zetten zich in voor eerlijke handel. Daarnaast kan de overheid ervoor zorgen dat de concurrentie tussen de retailketens eerlijke prijzen voor de producenten niet in de weg staat én kan ze zorgen voor bewustwording bij de consument.”
Is de keuze bij de klant voor Fairtrade gegroeid sinds de coronacrisis?
“De verkoop van onze producten is de laatste vier jaar bijna verdubbeld. Sinds de coronacrisis is de vraag zelfs nog groter geworden, al gaat het volume van Fairtradekoffie naar beneden door de sluiting van de horecazaken. De stijgende vraag naar lokale, duurzame en eerlijke producten leidt tot een groter aanbod van onze producten in de winkels. We hopen dat dat zo blijft evolueren.”