Door voldoende en regelmatig te bewegen, kunnen hart- en diabetespatiënten heel wat bijkomende gezondheidsproblemen vermijden. “Cyclotherapie past perfect in dat opzet”, zegt dr. Michel Herssens, Cardioloog in AZ Rivierenland en oprichter van de wielerploeg Cardiab Cycling Team.
Tekst: Joris Hendrickx
Dr. Michel Herssens
Cardioloog AZ Rivierenland
Oprichter wielerploeg Cardiab Cycling Team
Wat kunnen diabetespatiënten preventief doen om hart- en vaatziekten te vermijden?
“Het is belangrijk dat diabetespatiënten zich jaarlijks door hun huisarts en diabetoloog laten onderzoeken. Met een goede globale preventieve aanpak kunnen hart- en vaatziekten worden voorkomen. De patiënten moeten beseffen dat ze grotendeels zelf verantwoordelijk zijn voor hun gezondheid en deze zelf in handen dienen te nemen.
Patiënten kunnen met een eenvoudige bloeddrukmeter hun bloeddruk thuis zelf opvolgen. Diabetes type 2-patiënten hebben vaak een hoge bloeddruk en cholesterol. Daarom is het belangrijk dat zij zich minstens éénmaal per jaar laten testen bij hun huisarts met een bloedafname en controle van suiker, nieren en bloedvetten.”
“Diabetespatiënten dienen het roken te mijden en best zo weinig mogelijk alcohol te consumeren. Overgewicht, en dan vooral buikvet, moet zo veel mogelijk worden vermeden door de combinatie van gezond eten en voldoende beweging. Al deze maatregelen zijn op zich eenvoudig en niet duur, maar ze tegelijk toepassen is voor de meeste mensen een hele uitdaging.
Het risico op ernstige verwikkelingen door COVID-19 neemt sterk toe bij diabetes, obesitas, hart- en vaatziekten en hoge bloeddruk.
In de wetenschap dat ze het risico op hart- en vaatziekten op lange termijn drastisch kunnen verminderen, zijn ze natuurlijk wel een extra inspanning waard. Voorkomen is altijd beter dan genezen. Het is dus vooral een kwestie van zelf je verantwoordelijkheid op te nemen.”
Hoe belangrijk is dit in het licht van COVID-19?
“Het risico op ernstige verwikkelingen door COVID-19 neemt sterk toe bij diabetes, obesitas, hart- en vaatziekten en hoge bloeddruk. Deze vier risicofactoren verhogen niet alleen de kans om COVID-19 te krijgen, maar ook op ernstige verwikkelingen en zelfs overlijden als je een besmetting oploopt. Het is daarom cruciaal om deze patiënten te sensibiliseren om de richtlijnen en de beperkingen strikt op te volgen.
Bovendien moeten zij niet zomaar ‘in hun kot’ blijven, maar net voldoende bewegen door regelmatig te wandelen of te fietsen in open lucht. Op die manier kunnen ze hun immuniteit verhogen, niet enkel tegen COVID-19 maar ook tegen de griep en andere virale ziektes. Goed gestructureerde en onderbouwde hart- en diabetesrevalidatie helpt deze patiënten niet enkel om hun levenskwaliteit te verbeteren, maar zal ook hun levensduur verlengen.”
Over fietsen gesproken: u bent de oprichter van het Cardiab Cycling Team. Wat maakt die wielerploeg zo speciaal?
“Het Cardiab Cycling Team is de enige sportieve wielerploeg in België die exclusief bestaat uit hart- en diabetespatiënten. Onder de noemer ‘cyclotherapie’ of ‘fietstherapie’ bestrijden we samen alle risicofactoren die ik zonet vernoemde. We hebben deze wielerploeg in 2008 opgericht, en intussen bestaat ze uit meer dan 110 leden die ervoor gekozen hebben om hun hart- of diabetesrevalidatie verder te zetten onder de vorm van fietstherapie met de koersfiets. Ons jongste lid is 29 jaar, de oudste 83 jaar.
We fietsen het hele jaar door. Van maart tot en met oktober doen we dat met de koersfiets, te beginnen met ritten van 50 à 60 km om dan progressief op te bouwen naar ritten tussen de 80 en 120 km. Men kan steeds kiezen tussen een langere en iets snellere of een kortere en iets tragere rit, afhankelijk van de persoonlijke conditie of voorkeur. Zo houden we rekening met de oudere generatie en eventuele fysieke beperkingen na ziekte of door conditionele beperkingen. In de winter schakelen we over op mountainbiketochten en spinningsessies. Op die manier blijven onze leden het hele jaar door in beweging.”
We zijn evenwel geen competitiebeesten, maar wel gedreven recreatieve duursporters
“Begin september trekken we ieder jaar naar de Alpen, waar we dan een volle week fietsen in de bergen. Die week is voor veel leden dé motivatie om het hele jaar door te blijven oefenen, zowel in groep als individueel. Vier jaar geleden beklommen we zo samen de Stelvio. Volgend jaar zijn er plannen om deel te nemen aan Climbing for Life met de beklimming van de Galibier. Deze actie wordt onder meer mogelijk gemaakt dankzij de ondersteuning en sensibilisering van de firma Novo Nordisk.”
Welke specifieke regels gelden er voor de leden van het team?
“Iedere hart-of diabetespatiënt mag lid worden van Cardiab Cycling Team, maar men dient zich uiteraard wel te houden aan de regels van het samen veilig fietsen: twee aan twee en dit in een geest van solidariteit, respect en vriendschappelijkheid. Ook het respecteren van de veiligheidsregels en het dragen van een helm is verplicht. Niet iedere patiënt is fysiek even geschikt. Om die reden wordt ieder kandidaat-lid vooraf door zijn cardioloog gescreend op zijn fysieke capaciteit en eventuele risicofactoren.
Jaarlijks is er een volledig cardiologisch nazicht met fietstest en iedere patiënt wordt van dichtbij opgevolgd. Tijdens de ritten is er een cardioloog en/of kinesist aanwezig, en hebben we steeds een defibrillator in de rugzak. Bij langere ritten is er ook ondersteuning door een volgwagen. Dankzij deze aanpak hebben we op meer dan tien jaar tijd geen enkel cardiaal incident meegemaakt tijdens of na het fietsen en is er gelukkig nog geen enkel lid overleden aan de gevolgen van hartfalen of diabetes.”
“We zijn evenwel geen competitiebeesten, maar wel gedreven recreatieve duursporters. Dat is belangrijk omdat we zo veel mogelijk vetverbranding willen stimuleren. Dat doe je vooral door langdurig aan een relatief lage hartslag en een rustig tempo te fietsen, meestal tussen 25 en 28 km/uur.
Op die manier gebruikt het lichaam de vetten als brandstof, wat zeer bevorderend is om je gewicht onder controle te houden of te vermageren. We hebben al patiënten gehad die zo op één jaar tijd maar liefst 50 kg verloren en daardoor zelfs van hun diabetes genazen. Dit dankzij de optimale combinatie van strikte dieetopvolging met voldoende beweging in de juiste hartslagzones.”