Alle hypes ten spijt, gaat gezond leven vooral over haalbare veranderingen in onze dagelijkse gewoontes. Linda De Boeck, directeur van het Vlaams Instituut Gezond Leven, over ‘denormalisatie’, de nood aan een duidelijk kompas en de link tussen gezond leven en welstand.
Gezondheidshypes schieten als paddenstoelen uit de grond. Op zich is dat geen slechte zaak, maar de vluchtigheid van zulke trends weerspiegelt niet de permanente impact die ongezond leven heeft op onze samenleving. De mate waarin we gezond leven, heeft een enorme weerslag op onze economie, het maatschappelijk én individueel welbevinden.
Basisrecht
Gezond kunnen leven, is een noodzaak en een basisrecht. Toch gaapt er op dat vlak nog steeds een kloof tussen mensen met een gemiddeld/hoog inkomen en mensen in (kans)armoede. Niet alleen is de levensverwachting van kwetsbare groepen korter, ook de levenskwaliteit blijkt bij die laatste groep aanzienlijk lager.
De mogelijkheden om zich te informeren worden steeds groter (apps, leefstijlcoaches, enz.) maar vooral mensen die het goed hebben, vinden vlot de weg naar deze nieuwe kanalen. Mensen in armoede hebben andere, meer prangende prioriteiten, maar juist zij hebben door hun grotere gezondheidsproblemen vaak nood aan deze extra informatie.
‘Bewegen op Verwijzing’
Leefstijlondersteuning zal dus laagdrempeliger, goedkoper en meer aanklampend moeten worden georganiseerd om ook deze mensen te bereiken. Om ook meer kwetsbare groepen de juiste informatie en zorg aan te bieden, zou de ‘verwijzing’ door de huisarts moeten worden uitgebreid.
Met ‘Bewegen op Verwijzing’ kunnen mensen al zeer voordelig terecht bij een bewegingscoach, maar gezond leven gaat over meer dan bewegen. Ook rond thema’s zoals voeding, stressreductie en slaap zijn mensen gebaat bij een professionele ondersteuning. Daarnaast kunnen ook bijzondere statuten voor terugbetaling binnen de ziekteverzekering de dienstverlening een breder bereik geven.
De impact van omgevingsfactoren
Natuurlijk is iedereen tot op een bepaalde hoogte verantwoordelijk voor zijn eigen levensstijl. Toch blijkt dat een belangrijk deel van onze individuele levensstijl bepaald wordt door omgevingsfactoren. Daar valt dus nog een aanzienlijke winst te boeken.
Denk bijvoorbeeld aan bewustmakingscampagnes om niet te roken in bijzijn van kinderen, het bannen van snoep- en frisdrankautomaten uit scholen en bedrijven, het verder promoten van de fiets door beleidsmakers, het weren van reclame voor ongezonde producten of activiteiten, meer functioneel groen in woonbuurten, enz. Wanneer we de omgeving aanpakken, zullen de leefgewoontes volgen.
‘Denormalisatie’ als sleutel
Wat we nodig hebben, is een duidelijk, bestendig kader: een kompas. Er zijn momenteel al zeer veel goede inzichten en wetenschappelijk bewezen feiten rond gezond leven beschikbaar. Denk bijvoorbeeld aan de voedingsdriehoek, ‘Fit in je Hoofd’ en de bewegingsdriehoek. Nieuwe relevante inzichten kunnen daaraan worden toegevoegd. Een belangrijk woord is hier: ‘denormalisatie’. Zo worden roken of snoepautomaten in publieke ruimtes op termijn als abnormaal gepercipieerd.
De sociale normen beïnvloeden, blijkt een efficiënte strategie om het algemeen welzijn te verbeteren. De publieke verontwaardiging bij jonge mensen omtrent de luchtkwaliteit en het klimaat is in dat kader ook een erg hoopgevende evolutie.
