Wist je dat de antiaanbaklaag in heel wat pannen schadelijke PFAS-stoffen bevat? Gelukkig zijn er vandaag ook gezonde en duurzame potten en pannen op de markt, zoals die van het Belgische merk GreenPan. Want een gezonde feestmaaltijd start met PFAS-vrij kookgerei.
Tekst: Shannah Jongstra
Daar zijn de eindejaarsfeesten weer. Dé tijd van het jaar om onze vrienden en familie te verrassen met lekkere, gezonde en feestelijke maaltijden. En dat doen we het liefst van al in een pan met een antiaanbaklaag. Maar wist je dat die antiaanbaklaag vaak schadelijke chemicaliën bevat, onder de noemer PFAS? Er bestaan vandaag gelukkig alternatieven: pannen met een antiaanbaklaag die gemaakt wordt zonder PFAS. GreenPan was het allereerste merk dat zulke gezonde en duurzame potten en pannen op de markt bracht. Geen PFAS, maar wel een keramische antiaanbaklaag die voornamelijk bestaat uit een afgeleide van zand. GreenPan is op dat vlak wereldwijd een pionier. De eerste pannen werden in 2007 verkocht aan de Verenigde Staten, maar ondertussen gaan er iedere maand twee miljoen exemplaren over de toonbank over – ook in België. En die aantallen blijven stijgen. Maar eerst een woordje uitleg over PFAS.
Wat zijn PFAS?
PFAS, of poly- en perfluoralkylstoffen, is een verzamelnaam voor een groep door de mens gemaakte chemische stoffen. Vanwege hun specifieke eigenschappen – ze zijn onder andere brandwerend en water- en vuilafstotend – worden ze dikwijls gebruikt in fabrieksprocessen. Maar je kan ze ook terugvinden in verf, brandblusapparaten, kleding, cosmetica en dus ook in pannen met een antiaanbaklaag. Naast bovenstaande eigenschappen kennen PFAS ook minder goede kwaliteiten. Ze zijn toxisch en verhogen de kans op gezondheidscomplicaties, zoals een verminderd afweersysteem, hormonale problemen en een verhoogd cholesterol. Ook stijgt het risico op hart- en vaatziekten en sommige vormen van kanker. PFAS zijn bovendien ijzersterk en niet biologisch afbreekbaar. Sommigen van hen verdwijnen pas na duizend jaar. Daarom worden ze ook wel ‘forever chemicals’ genoemd.
Thermolon is een keramische antiaanbaklaag waarbij een afgeleide van zand wordt gebruikt als natuurlijke basisgrondstof en dus geen schadelijke stoffen gebruikt worden.
Waarom is het gebruik van PFAS in pannen problematisch?
Bij traditionele antiaanbakpannen is de antiaanbaklaag gemaakt van een synthetische stof, met name polytetrafluorethyleen (PTFE). Om deze synthetische antiaanbaklaag aan de pan te hechten, wordt er gebruikgemaakt van PFAS-chemicaliën. Die kunnen tijdens de productie van traditionele antiaanbaklagen vrijkomen en terechtkomen in de lucht, het water, de bodem en onze voedselketen. Zo belasten ze het milieu en onze gezondheid. Bovendien kunnen er ook tijdens het koken schadelijke PFAS-chemicaliën vrijkomen als je je traditionele antiaanbakpan bijvoorbeeld laat oververhitten.
Kies voor PFAS-vrije pannen
GreenPan maakt gezonde, PFAS-vrije pannen die geproduceerd worden door The Cookware Company, een Vlaams bedrijf dat opgericht werd door jeugdvrienden Wim De Veirman en Jan Helskens. Zij waren op zoek naar een alternatief voor pannen met een traditionele antiaanbaklaag. Zo ontwikkelden ze Thermolon, een keramische antiaanbaklaag waarbij een afgeleide van zand wordt gebruikt als natuurlijke basisgrondstof en waarbij geen schadelijke stoffen gebruikt worden.“Wij produceren Thermolon zelf, volgens een Koreaanse technologie. Zo kijken wij erop toe dat die antikleeflaag inderdaad écht gezond is”, verduidelijkt De Veirman. “We brachten onze pannen voor het eerst op de markt in de Verenigde Staten omdat het probleem rond PFAS daar al veel eerder bekend was. In België is het gesprek over de schadelijke chemicaliën wat later begonnen. Het is vooral door de recente gebeurtenissen rond de PFAS-stoffen die in Zwijndrecht terugvonden werden, dat we ons in België bewust worden van de problematiek.”
Een groeiend bewustzijn
Steeds meer mensen informeren zich vandaag over de schadelijke gevolgen die PFAS kunnen hebben op onze gezondheid. En dat is goed nieuws. Hoe meer mensen het probleem aankaarten en kiezen voor gezondere alternatieven, hoe sneller de stoffen uit onze keukens – en daarbuiten – zullen verdwijnen. “We hebben in Europa nog een inhaalbeweging te maken, maar zien het bewustzijn wel stilaan groeien. Scandinavië is een voorloper op Europees vlak. Hun overheid treedt steeds strenger op tegen het gebruik van de stoffen, maar ook winkelketens lopen mee in de strijd. Eén van de grootste Deense winkelketens zal vanaf 2025 zelfs geen enkel product meer verkopen waar PFAS in te vinden is”, klinkt het.
Een gezonde, duurzame keuken
Naast gezondheid is duurzaamheid ook een belangrijk aspect waar je met je keuze voor potten en pannen een verschil kan maken. Kies voor pannen die vervaardigd worden uit gerecycleerd materiaal en voor een producent die belang hecht aan het verlagen van de CO2-uitstoot bij productieprocessen. Gezonde potten en pannen zijn nog maar het begin. In 2022 lanceert GreenPan ook de eerste elektrische toestellen met een gezonde, keramische antiaanbaklaag, zoals een wafelijzer, contactgrill en slowcooker. Alles wat je nodig hebt om voortaan nog meer gezonde en bewuste keuzes te maken in jouw keuken.